- ULPHILAS
- ULPHILASSocrati, Gulphilas Lilio Gyraldo, Dial. 1. de histor. Poetarum, ex vet. cod.Moyses primus Hebraicas exseravit literas,Mente Phoenices sagaci condiderunt Atticas.Quas Latini scriptitamus, edidit Nicostrata.Abraham Syras et idem repperit Chaldaicas.Isis arie non minore protulit Aegyptias.Gulsilas prompsit Getarum, quas videmus literas.Vixit circa A. C. 370. temporibus Valentiniani ac Valentis Imperatorum, ac Gothorum, qui Minores vocati in Moesia, fuit Episcopus: cui Geticas sive Gothicas literas etiam tribuunt, Socrates, Histor. Eccles. l. 4. c. 27. Iornandes, in Geticis, Ricobaldus Ferrariensis, Chron. cui tit. Pomoerium Ecclesiae Ravennatis. A quibus dissentit Corn. Agrippa, de Vanit. Scient. l. 1. c. 2. ubi Gothos ait a Gordano Episcopo literas accepisse. Nisi Ulfilas fuerit binominis, seu Agrippa corruptô codice sit usus. Qua de re sic Vossius, de Arte Gramm. l. 1. c. 9. Si Gothi, quibus ex Scandinavia origo, demum Ulsilae vel Gordani Episcopi temporibus, literas accepêre, quam fidem meretur, quod Iohannes et Olaus Archiepiscopi aiunt, Scandinaviae incolas habuisse suas literas, ante reperta; Latinas, h. e. annis ante Christum natum prope mille dutentis? Plane vereor, ne hoc maiori gentis suae amore scripserint, quam veritatis. Lubens quidem illud dedero, quod Ulphilas Gothicas dicitur literas invenisse, id ex eo profectum videri, quod, antequam ille Biblia in Gothicum transtulisset lingum, paucis ex ea gente literae essent cognitae, ac propterea nec habere illas nationibus aliis crederentur. Attamen istud persuadere mihi non possum, fuisse Gothis suas literas, antequam eas haberent Latini. Similiter Wormius Liter. Runic. c. 4. Ulphilam characteres hos non in venisse, sed ad exteros tantum eos protulisse, fuse demonstrat. Vide quae diximus de literis Runicis. Quod vero de Gothis ad Arianismum ab eo seductis traditur, non adeo liquet: cum Socrates et Sozomenus quidem scribant, cum in Arii haeresin prolapsum, sive necessitae. te coactum, sive quod sic de Deo loquendum esse, putaret: uterque tamen eum laudet, quod Gothicas literas adinvenit et divinis Scripturis in Gothicam linguam conversis, divina Oracula barbaros docere sategit, vide Sozom. l. 6. c. 37. Socr. l. 4. c. 34. et plura hanc in rem, apud A. Rivetum, Summâ Controv. Tract. 1. Q. 5.
Hofmann J. Lexicon universale. 1698.